علی خرم، نماینده پیشین ایران در مقر اروپایی سازمان ملل

دیپلماسی ایرانی: 26 دی ماه روز بسیار مهمی در تقویم سیاست خارجی ایران خواهد بود. ایران و گروه 1+5 توانستند پس از عمل به تعهدات خود، اجرای برجام را اعلام کنند. بر اساس این توافق، تمام تحریم های هسته ای ایران برداشته شده و بخش مهمی از دارایی های ایران آزاد خواهد شد. به زعم کارشناسان توافقنامه تعداد زیادی از مشکلات پیچیده را حل کرده است. پیش از اجرای برجام و دستیابی به توافق، اثرات تحریمی بر اقتصاد و سیاست داخلی وخارجی ایران بسیار مشهود بود. حال با اجرای آن علاوه بر حل برخی مسایل اقتصادی، شاهد پیامدها و اثرات سیاسی در سطح منطقه ای و بین المللی نیز خواهیم بود. آنچه پس از اجرای برجام می تواند جدای از مسایل اقتصادی مورد توجه قرار گیرد، عبارتند از:

1. اعتمادسازی و حسن نیت: به طور حتم طرفین توافق _ ایران و گروه1+5 _ اساس خود را بر عنصر اعتمادسازی بنا کرده بودند. آنچه موجب اجرای برجام شده، نشان دادن حسن نیت و اعتماد به یکدیگر بوده است. اما مساله اصلی اعتمادسازی پس از برجام خواهد بود. ایران باید طی مدت تعیین شده در توافق _7، 10 یا 15 سال _ نشان دهد که خواهان دستیابی به سلاح هسته ای نبوده و هیچگونه آزمایش، گرایش و تولیدی در این زمینه ندارد. در واقع اصل اعتمادی سازی که ایران و گروه 1+5 بر اساس آن به توافق دست یافتند، همین موضوع است.

2. اثرات منطقه ای و بین المللی: پیامد دیگر اجرای برجام این خواهد بود که ایران به عنوان بازیگر منطقه ای وارد معادلات سیاسی خواهد شد. گرچه در این میان برخی کشورها که خود را بازیگران منطقه ای می دانند مانند عربستان، ترکیه و اسرائیل، از این موضوع ناراحت هستند. تنش های دو سال اخیر در سطح خاورمیانه نیز حاکی از همین ناراحتی و رقابت منطقه ای بوده و سعی خواهند کرد به گونه ای صحنه منطقه ای را شکل دهند که روابط ایران و غرب در سطح مطلوبی قرار نگیرد و ایران تبدیل به بازیگر رده اول منطقه ای نشود. از طرفی پس از پایان تحریم های سیاسی، ایران دست بازتری در معادلات و مسایل منطقه ای خواهد داشت و نقش آفرینی ایران در منطقه به نفع سوریه، عراق و یمن خواهد بود. از منظر بین المللی نیز، قدرت های بزرگ، روی نقش و نفوذ ایران در خاورمیانه به عنوان یک کشور استراتژیک حساب باز خواهند کرد و تمایل خواهند داشت از این کشور برای مبارزه با تروریسم و حل مشکلات جهان استفاده کنند. از این رو هرچه ایران بتواند خود را همگام کند، آنها نیز حاضرند به ایران نقش بیشتری بدهند.

3.  کمرنگ شدن خطر جنگ: توافق هسته ای و اجرای برجام، خطر جنگ برای ایران و قدرت های بزرگ را برطرف می کند. از نگاه قدرت های بزرگ، ایران می تواند با عدم تولید سلاح هسته ای به امنیت منطقه و بین الملل کمک کند. از این منظر، نه فقط کشورهای 1+5، بلکه دیگر کشورها نیز درصدد بهبود روابط خود با ایران هستند.

4. 

5. بیانیه مشترک وزیر خارجه ایران و مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا قرائت شد.

    

   به گزارش «انتخاب»، متن این بیانیه در زیر می آید:

    

   امروز، ما به روز اجرای برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) رسیدیم. از زمان روز تصویب، ما مجدانه تلاش کردیم و تعهد مشترک و اراده جمعی خود را به نمایش گذاشتیم تا سرانجام موجبات اجرای برجام را فراهم کنیم. امروز، شش ماه پس از نهایی شدن آن توافق تاریخی، آژانس بین المللی انرژی اتمی تأیید کرد که ایران تعهدات هسته ای ذیربط خود تحت برجام را اجرا نموده است.

    

   از آنجا که ایران به تعهدات خود عمل نموده است، امروز تحریم های مالی و اقتصادی ملی و چندجانبه مربوط به برنامه هسته ای ایران منطبق با برجام برداشته شد. اتحادیه اروپایی، کشورهای 1+5، مرکب از جمهوری خلق چین، جمهوری فرانسه، جمهوری فدرال آلمان، فدراسیون روسیه، بریتانیا و ایالات متحده آمریکا،  و ایران همچنین در زمینه استفاده‌های صلح آمیز از انرژی هسته ای، در چارچوب برجام، همکاری خواهند کرد.

    

   تحریم های سازمان ملل مربوط به برنامه هسته ای ایران برداشته شد. قطعنامه 2231 (2015) شورای امنیت که برجام را مورد تأیید قرار داد، از این پس در کنار پیمان منع گسترش سلاح های هسته ای (ان پی تی)، تنها چارچوب حقوقی مربوط به فعالیت‌های هسته ای ایران خواهد بود، و کلیه مفاد قطعنامه های 1696 (2006)، 1737 (2007)،  1747 (2007)، 1803 (2008)، 1835 (2008)، 1929 (2010) و 2224 (2015) خاتمه می یابند.

    

   اتحادیه اروپایی تأیید کرده است که چارچوب های قانونی لازم برای برداشتن تحریم های مالی و اقتصادی اتحادیه درباره برنامه هسته ای ایران اجرایی شد. ایالات متحده اعمال تحریم های مصوب مرتبط با برنامه هسته ای ایران را امروز متوقف می کند که همچنین شامل لغو فرمان های اجرایی مربوطه و صدور مجوز برخی فعالیت ها، آنگونه که در برجام مشخص شده است، می باشد. اتحادیه اروپایی و ایالات متحده آیین نامه های مربوطه در خصوص جزئیات تحریم هایی که برداشته می شوند را صادر و از این طریق مشارکت بین المللی در پیشرفت اقتصادی ایران را تسهیل کردند.

    

   همانگونه که مقرر شده است، ما به مراقبت و نظارت بر اجرای کامل و موثر برجام از طریق کمیسیون مشترک، مرکب از 1+5 و ایران که توسط نماینده عالی اتحادیه اروپا در امور روابط خارجی و سیاست امنیتی هماهنگ می گردد، دقیقا همانگونه که در 23 تیر 1394 توافق شد، ادامه خواهیم داد. آژانس بین المللی انرژی اتمی به سهم خود، مسئولیت مراقبت و راستی آزمایی اجرای برجام و نیز تعهدات ایران به عنوان عضو معاهده منع اشاعه و موافقتنامه پادمان و اجرای موقت پروتکل الحاقی را به عهده دارد.

    

   ما مایلیم با استفاده از این فرصت، از دولت اتریش به دلیل میزبانی، و از همه کشورهایی که از فرآیند مذاکرات حمایت و به اجرای برخی از تعهدات تحت برجام کمک کردند، تشکر نماییم. ما همچنین از تمامی شخصیت هایی که از سال 1382 هدایت مذاکرات را به نمایندگی از جمهوری اسلامی ایران و 1+5 به عهده داشته اند، سپاسگزاری می کنیم.

    

   همه طرف ها باوری راسخ دارند که این توافق تاریخی، استوار و منصفانه است، خواست های همه را تأمین می کند، و اجرای مناسب آن گامی کلیدی در کمک به بهبود صلح، ثبات و امنیت منطقه ای و بین المللی خواهد بود.

    

   این دستاورد به روشنی ثابت می کند که با اراده سیاسی، پشتکار، و از طریق دیپلماسی چندجانبه، ما قادریم سخت ترین معضلات را حل و فصل، و راه حل های واقع بینانه ای که قابلیت اجرای موثر داشته باشند پیدا کنیم. این یک پیام قاطع و امیدوارکننده است که جامعه بین المللی می بایست در تلاش های مان برای ساختن جهانی امن تر، مد نظر داشته باشد.